به گزارش گروه علمي باشگاه خبرنگاران،‌ شیوه آموزشی این دانشگاه، آموزش باز و از راه دور است. مقامات این دانشگاه از سال ۱۳۸۶، علاوه بر زبان فارسی، زبان عربی را نیز به عنوان زبان دوم و رسمی در نظام آموزشی این دانشگاه وارد کرده‌اند.
تحولات دانشگاه پیام نور را می‌توان به چهار دوره تقسیم بندی کرد.
 
دوره اول: افتتاح و جذب اولین گروه دانشجویی
 
دانشگاه پیام نور براساس تصمیمات جلسات ۹۴ مورخ ۲۷/۸/۶۵ و ۹۷ مورخ ۲۵/۹/۶۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی عملاً با پذیرش اولین گروه دانشجو در مهرماه ۱۳۶۷ تأسیس شد. این دانشگاه پس از تأسیس، با پذیرش اولین گروه دانشجویی خود در ۵ رشته تحصیلی و در ۲۸ مرکز باقیمانده از دانشگاه ابوریحان بیرونی و دانشگاه آزاد ایران از مهرماه سال تحصیلی ۶۸-۱۳۶۷ فعالیت آموزشی خود را آغاز کرد. در این دوره اکثر دانشجوهای جذب شده کارمندان دولت و افراد شاغل بودند. کلاسهای دانشگاه فقط روزهای پنج‌شنبه و جمعه تشکیل می‌شد.

دوره دوم: افزایش تعداد مراکز و استفاده از ساختمان‌های دولتی
 
در این دوره ساختمان‌های متروکه دولتی و ساختمان‌های بدون استفاده وزارت خانه‌ها به دانشگاه پیام نور داده شد تا مراکز خود را گسترش دهد. در این دوره علاوه بر کارمندان شاغل بقیه جوانان جویای تحصیل با کنکور سراسری نیز به دانشگاه پیام نور وارد می‌شدند و همین باعث افزایش کلاسهای دانشگاه پیام نور در طول هفته شد. تا این دوره دانشگاه از نظر کیفی نامطلوب بود.

دوره سوم: رشد بسیار زیاد دانشگاه از نظر کمی
 
در این دوره با کمک‌های دولت دانشگاه شروع به احداث مراکز جدید کرد ولی اینبار ساختمان‌های استاندارد ساخته می‌شدند. با شروع ساخت و ساز بسیاری از مراکز دانشگاه به ساختمان‌های جدید انتقال پیدا کردند و همین باعث رشد کیفی دانشگاه نیز شد. در این دوره مراکزی که از قبل ساختمانهای خوبی داشتند بیشتر رشد کیفی را تجربه کردند و ساختمان‌های خود را با وسایل پیشرفته آموزشی و آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌ها و سامانه‌های امنیتی و مکانیزی تجهیز کردند. این دوره تحول عظیمی در دانشگاه پیام نور به وجود آورد و چهره این دانشگاه را به کلی عوض کرد.

دوره چهارم: شروع رشد کیفی دانشگاه
 
در این دوره که جدیدا آغاز شده‌است رشد کمی دانشگاه عملاً متوقف شده‌بود و مسئولین دانشگاه همه توان خود را برای رشد کیفی دانشگاه بکار گرفته‌بودند ولی به یکباره در سال تحصیلی ۱۳۸۹-۱۳۹۰ تعداد بسیار زیادی رشته به رشته‌های دانشگاه پیام نور اضافه شد به طوریکه هم اکنون این دانشگاه اکثر رشته‌های مهندسی را دارا می‌باشد. البته اکنون که بزرگترین دانشگاه دولتی ایران شعار خود را (آموزش عالی برای همه) عملی کرده‌است تصمیم دارند این دانشگاه را از نظر کیفی نیز به بهترین حد ممکن برساند. از جمله اقدامات این دوره می‌توان به: شروع جذب هیئت علمی لازم. تجهیز مراکز به بهترین وسایل آموزشی. حذف مراکزی که هیئت موسس آن نتوانسته‌اند به تعهدات خود عمل کنند و ادغام آنها با مراکز با کیفیت تر. حذف دانشجویان ضعیف با قانون اخراج مشروطیها. گسترش شبکه کتاب درسی دانشگاه با وجود اینکه اکنون نیز بزرگترین شبکه کتاب دانشگاهی ایران می‌باشد. به نظر می‌رسد با رشد بسیار خوبی که دانشگاه در این مدت کوتاه داشته‌است در آینده نه چندان دور به عنوان یکی از بهترین دانشگاه‌های ایران و خاورمیانه تبدیل شود. از سال ۱۳۹۰ و بعد از گسترش رشته‌های بسیار متنوع در این دانشگاه، دانشگاه پیام نور بزرگترین دانشگاه جهان از نظر تنوع رشته و تعداد دانشجو به حساب می‌آید. در حال حاضر مرکز بین‌الملل دانشگاه پیام نور در سه مقطع تحصیلی کارشناسی در ۱۸ رشته گرایش، کارشناسی ارشد در ۳۲ رشته گرایش و دکتری تخصصی در ۸ رشته در ۵۸ کشور جهان(۷۶ شهر) دانشجوی ایرانی و غیرایرانی دارد.

رتبه دانشگاه در ایران
 
بر اساس رتبه بندی جدید گروه SQ دانشگاه پیام نور بیست و دومین دانشگاه برتر ایران است. بر اساس رتبه بندی  دانشگاه پیام نور نوزدهمین دانشگاه برتر ایران و دویست و سی و دومین دانشگاه برتر آسیاست. و همچنین بر اساس رتبه بندی سایت ۴ICU وبسایت دانشگاه پیام نور نهمین وبسایت برتر در بین دانشگاه‌های ایران است. همچنین دانشگاه پیام نور بزرگترین شبکه آموزش عالی دولتی ایران و در بین دانشگاه‌های باز دانشگاه پیام نور در آسیا دوم و در جهان ششم می‌باشد.

نحوه تشکیل کلاسهای دانشگاه
 
در دانشگاه پیام نور کلاسها به ۳ شیوه غیر حضوری، نیمه حضوری و حضوری تشکیل می‌شوند.
 
 
غیر حضوری
 
تا چند سال پیش اکثر کلاسهای دانشگاه پیام نور به صورت غیرحضوری بود ولی جدیدا با توسعه دانشگاه و جذب هیئت علمی و برگزار شدن کلاسهای پیام نور در کل هفته به جای پنج‌شنبه و جمعه کمتر درسی به صورت غیر حضوری ارائه می‌شود. و تنها بعضی از دروس عمومی و خیلی به ندرت دروس اختصاصی به صورت غیر حضوری برگزار می‌شود. به دروسی که به صورت غیرحضوری ارائه می‌شود دروس خودخوان گفته می‌شود و اغلب کتابهای کمک آموزشی و سی دی برای کمک به دانشجو در این دروس استفاده می‌شود.

نیمه حضوری
 
بیشتر دروس دانشگاه پیام نور به صورت نیمه حضوری برگزار می‌شود. به این صورت که کلاس برای این دروس تشکیل می‌شود ولی در مقایسه با سایر دانشگاه‌ها ساعات برگزاری کلاسها کمتر است و این در حالی است که حجم کتابهای منبع دانشگاه پیام نور بسیار زیاد می‌باشد. هر دانشجویی حق شرکت در امتحان میان ترم که توسط استاد برگزار می‌شود و ۶ نمره از ۲۰ نمره پایانی را به خود اختصاص می‌دهد را داراست. و در صورت شرکت نکردن در کلاسها دانشجو حق استفاده از نمره میان ترم را ندارد و نمره امتحان پایانی او که از ۱۴ می‌باشد ضربدر ۱۰/۷ می‌شود.

کلاسهای حضوری
 
تمام دروس عملی دانشگاه پیام نور و دروسی که بدون منبع هستند و سوالات امتحان پایانی آن دروس توسط استاد در هر مرکز طراحی می‌شود دارای کلاسهای حضوری و اجباری می‌باشند.

دانشجویان
 
دانشجوهای دانشگاه پیام نور به دو دسته رسمی و فراگیر تقسیم می‌شوند. چیزی که مهم است خیلی‌ها دانشگاه پیام نور را دانشجو محور می‌دانند. چون این دانشجویان هستند که با سعی و تلاش زیاد منابع بسیار کاملی را می‌خوانند و با پشت سر گذاشتن امتحانات بسیار سختی مدرک دانشگاهی می‌گیرند. در حقیقت دانشگاه پیام نور دانشگاهی است که ورود به آن بسیار آسان و مدرک گرفتن از آن بسیار سخت است. طبق آمارهای منتشر شده از سوی دانشگاه و مراکز رسمی حدود ۳۰ درصد دانشجویانی که وارد این دانشگاه می‌شوند پس از ۲ ترم به دلیل حجم سنگین مطالب و امتحانات واقعا دشوار دانشگاه انصراف داده و وارد دانشگاههای دیگر می‌شوند.
 
 
گاهی کیفیت پایین کتاب‌های تالیف شده یا نحوه‌ی نگارش غلط و عدم ویراستاری صحیح با وجود سطح بالا بودن منابع درسی باعث آزار دانشجو می‌شود و دانشجو مجبور می‌شود بارها و بارها برای فهم یک مطلب بد نوشته شده، از استاد و کتاب کمک درسی و دوستان کمک بگیرد که این باعث هدر رفتن وقت برای یادگیری مطالب می‌شود.

دانشجویان رسمی
 
دانشجویان رسمی دانشگاه پیام نور با کنکور رسمی سازمان سنجش کشور در این دانشگاه پذیرفته شده‌اند.

دانشجویان فراگیر
 
داوطلبان ابتدا در یکی از مراکز دانشگاه پیام نور به عنوان دانشپذیر (نه دانشجو) ثبت نام می‌کنند. و دروس ترم اول رشته مورد نظر به انها ارائه می‌شود در صورت قبولی ترم بعد به عنوان دانشجوی فراگیر در دانشگاه تحصیل می‌کنند و همچنین در صورت گذراندن دروس نیازی به امتحان مجدد ندارند. در ضمن شهریه ثابت دانشجویان فراگیر کمی بیشتر از دانشجویان رسمی می باشد. همچنین عنوان فراگیر از مدارک دانشگاه پیام نور حذف شده است.

دانشکده‌ها
 
    دانشکده ادبیات و علوم انسانی
    دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی
    دانشکده علوم پایه
    دانشکده کشاورزی
    دانشکده فنی و مهندسی
    دانشکده هنر و رسانه
    دانشکده هنر و معماری./عط